Thị trường xe điện Việt Nam: cơ hội phát triển và thách thức

1. Thực trạng thị trường xe điện Việt Nam

Tình trạng ô nhiễm không khí do các phương tiện cơ giới gây ra ngày càng trầm trọng trên toàn cầu nói chung đã thúc đẩy các quốc gia chạy đua với việc tăng cường sản xuất phương tiện xe điện thân thiện môi trường. Việt Nam hiện đang nằm trong top 11 quốc gia được đánh giá ô nhiễm không khí nhất thế giới (theo nghiên cứu mới nhất của Đại học Yale Mỹ về Chỉ số hiệu suất môi trường).

Thực trạng xe điện ở Việt Nam đang tăng trưởng khi các hoạt động nhập khẩu xe điện đang ngày càng lớn mạnh. Theo báo cáo số liệu từ Cục Đăng kiểm cho thấy đến năm 2022, tổng số lượng xe điện nhập vào nước ta đã tăng đến 500% so với 2019:

Các dòng xe điện trong các năm qua chủ yếu là dòng xe hybrid (các dòng xe chạy bằng gas và pin), hoặc xe plug-in hybrid, ít các dòng xe chạy bằng pin. Cho đến tháng 1/2021, VinFast đã chính thức công bố và cho ra mắt dòng xe ô tô điện đầu tiên chạy bằng pin lithium ion được sản xuất trong nước, mang thương hiệu Việt. Đây là bước ngoặt mang tính lịch sử to lớn đối với ngành công nghiệp sản xuất xe tại Việt Nam. 

Thị trường xe điện Việt Nam đang rất sôi động và cạnh tranh giữa các thương hiệu nhập khẩu và thương hiệu trong nước - VinFast. Tuy nhiên, các dòng xe điện nhập khẩu đang chịu mức thuế nhập khẩu cao và cả thuế tiêu thụ đặc biệt từ 15-70%, vì thế khả năng hoạt động này sẽ không được bền vững trong tương lai. Bởi vậy, các sản phẩm xe điện thương hiệu Việt, sẽ có khả năng được khách hàng ưu tiên hơn khi không phải chi trả số tiền quá lớn cho việc sở hữu xe.

Hiện nay, Bộ Tài chính cũng đã ban hành dự thảo Nghị định giảm một nửa lệ phí trước bạ đối với xe điện. Trong khi Bộ Giao thông vận tải cũng đang nỗ lực cùng các Cơ quan Chính phủ để phát triển giao thông xanh và thân thiện môi trường sống, trong đó có bao gồm các chính sách ưu đãi dành cho các sản phẩm ô tô điện, ắc quy, và phụ tùng đi kèm. Tuy nhiên, chính sách của Chính Phủ đang tập trung phần lớn vàovấn đề giảm phát thải CO2, giảm lo ngại về sức khỏe cộng đồng và chưa thực sự nỗ lực mạnh mẽ vớichính sách liên quan đến phát triển xe điện. Tình hình này buộc các nhà đầu tư phải tăng cường tham gia vào để có thể góp phần thúc đẩy thị trường ô tô điện tại Việt Nam phát triển mạnh hơn và hướng đến lối sống xanh.

2. Cơ hội phát triển thị trường xe điện tại Việt Nam

Mặc dù chưa gây được “tiếng vang" với các quốc gia trong khu vực về việc sử dụng phương tiện xanh với môi trường nhưng thị trường xe ở điện Việt Nam đang có tiềm năng rất lớn cho sự phát triển về sau. Bởi sử dụng xe điện thay cho các phương tiện sử dụng động cơ đốt trong là xu hướng trên toàn cầu trong tương lai. 

Hiện tại, tốc độ đô thị hóa của nước ta vào khoảng 3% mỗi năm, người dân bắt đầu có những nhận thức ưu tiên cho cuộc sống cá nhân tốt hơn. Nước ta cũng đang mong muốn xây dựng các thành phố thông minh, ứng dụng công nghệ cao. Xe điện đáp ứng được các tiêu chí đó của thành phố thông minh, cộng với các hoạt động truyền thông “lối sống xanh" đang trở nên mạnh mẽ, khiến người dân tìm hiểu về các loại hình phương tiện bảo vệ môi trường nhiều hơn.

Hơn nữa, sự hợp tác phát triển với các quốc gia EU đã góp phần lớn trong việc đẩy mạnh nhập khẩu cùng các chính sách chuyển giao công nghệ. Theo hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam - EU, các nhà đầu tư đã có thể tham gia vào hoạt động xuất - nhập khẩu ra thế giới.

3. Những thách thức đối với nhà đầu tư kinh doanh xe điện 

3.1. Những vấn đề liên quan pháp lý

Thị trường xe ở điện Việt Nam vẫn đang gặp rất nhiều thách thức liên quan đến pháp lý khi mà Chính Phủ vẫn chưa có chính sách khuyến khích, thúc đẩy phát triển nào rõ ràng cho ngành sản xuất xe điện.

3.2. Mức giá sản phẩm cao 

Ngành công nghiệp xe điện là một trong những ngành sản xuất đắt tiền do nguyên vật liệu khai thác còn hạn chế hay là gặp khó khăn khi nhập nguyên liệu với mức thuế cao. Từ đó khiến cho mức giá sản phẩm xe điện tại Việt Nam cao hơn so với một số xe chạy bằng xăng.

3.3. Vấn đề cơ sở hạ tầng

Tại Việt Nam, cơ sở hạ tầng cho xe điện còn tồn tại rất nhiều khó khăn. Việt Nam thiếu các bãi đậu xe có lắp đặt trạm sạc xe điện để phục vụ người dùng. Mạng lưới trạm sạc liên thông giữa các tỉnh, thành phố chưa được xây dựng nhiều. Điều này dẫn đến tâm lý “ngại” sử dụng xe điện với những khách hàng thường có nhu cầu di chuyển đường xa. Bên cạnh đó, các quy định tiêu chuẩn cho hệ thống trạm sạc cũng chưa được thống nhất, ảnh hưởng đến hiệu quả quá trình quy hoạch và xây dựng trạm.

3.4. Nguy cơ quá tải điện 

Việt Nam là quốc gia có nền kinh tế đang phát triển và nhu cầu sử dụng điện đang tăng với tốc độ trung bình 9%/năm (theo Fitch Ratings). Nếu các trạm thu phí xe điện đi vào hoạt động 100% thì có lẽ nguy cơ quá tải điện sẽ tăng lên 3-32% với một số đường dẫn truyền điện. 

Với mục tiêu hướng đến cuộc sống “xanh" cùng với các quốc gia trong khu vực và thế giới, thị trường xe điện Việt Nam sẽ sớm phát triển và tăng trưởng mạnh mẽ bởi những lợi ích chất lượng mang lại cho môi trường. Những khó khăn và thách thức như giá thành cao, cơ sở hạ tầng thiếu thốn,... sẽ sớm được khắc phục trong tương lai.